Η συνειδητοποίηση και η κατανόηση των συναισθημάτων μας, βοηθάει στην οικοδόμηση πιο ουσιαστικών και ειλικρινών σχέσεων. Βελτιώνεται η επικοινωνία με τους άλλους, αυξάνεται η αυτοπεποίθηση, προωθείται η συνεργασία, καλλιεργείται η ενσυναίσθηση, ελέγχεται η παρορμητικότητα και υιοθετούνται πιο λειτουργικοί για το άτομο, τρόποι συμπεριφοράς.Ένα από τα βασικά και πρωτογενή συναισθήματα είναι ο θυμός. Θυμός είναι η μεγάλη ένταση και νευρικότητα που αισθανόμαστε όταν καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε μια δυσάρεστη κατάσταση. Λειτουργεί ως ένα προειδοποιητικό σήμα ή καμπανάκι όταν αδικούμαστε ή κινδυνεύουμε. Είναι ένα υγιές και απόλυτα φυσιολογικό συναίσθημα το οποίο μπορεί να είναι παροδικό ή και χρόνιο. Ο θυμός μπορεί να εκφράζεται λεκτικά ή και σωματικά, μπορεί να είναι εγκλωβισμένος, μπορεί να είναι καταστροφικός για το ίδιο το άτομο, αλλά και για τους άλλους. Έχει τόση ποικιλία στην έκφρασή του, που μοιάζει με μια βεντάλια, που καθώς ανοίγει, παρατηρεί κανείς τις πολυάριθμες και πολυποίκιλες εκφάνσεις του. Στο γνωστό «θερμόμετρο του θυμού», καταλαβαίνει κανείς ότι μπορεί να ξεκινάει από έναν απλό εκνευρισμό και να καταλήγει στην οργή που δημιουργεί μεγάλα προβλήματα.

Είναι χαρακτηριστικό συναίσθημα όλο των ηλικιών και η υπερβολή του προκαλεί προβλήματα στο ίδιο το άτομο, στην οικογένεια, στο σχολείο, στην εργασία, στις ερωτικές και συντροφικές σχέσεις.
Ο θυμός είναι η κορυφή του παγόβουνου που όσο προχωρούμε προς τα κάτω ανακαλύπτουμε ότι «κρύβονται» άλλα συναίσθήματα όπως ντροπή, προσβολή, απόρριψη, φόβος, πίεση, ενοχή, λύπη, ανασφάλεια, απογοήτευση, στεναχώρια, ανησυχία, ζήλια, τύψεις, άγχος. Είναι ένα συναίσθημα «φτιαγμένο» από την προσωπική, μοναδική ιστορία του κάθε ανθρώπου.

Τα συνοδευτικά σωματικά συμπτώματα του θυμού είναι οι γρήγοροι παλμοί, η αυξημένη αρτηριακή πίεση, η ένταση στα χέρια και στα πόδια. Τα συμπτώματα αυτά οφείλονται στην αύξηση των επιπέδων των ορμονών της αδρεναλίνης και της κορτιζόλης. Εγκεφαλικά τη στιγμή εκείνη, παρατηρείται μια χημική ανισορροπία στους νευροδιαβιβαστές και ενεργοποιείται ο βασικός μηχανισμός του στρες, το «fight or flight», δηλαδή ο μηχανισμός της «πάλης ή φυγής» που μας βοηθάει να επιλέξουμε πως θα αντιδράσουμε.

Η σωστή έκφραση του θυμού θέλει ιδιαίτερη προσοχή και εκπαίδευση, προκειμένου να περιορίζεται η ενστικτώδης και ανεπεξέργαστη εκδήλωσή του. Δυστυχώς στην κοινωνία μας και στις μέρες μας, υπάρχει διάχυτος, ενστικτώδης, πλεονάζον θυμός, που φτάνει στα όρια της επιθετικότητας. Επιθετικότητα είναι η ακραία έκφρασή του, με τη χρήση βίας απέναντι στους άλλους.Σχολικός εκφοβισμός, προβλήματα διαγωγής στο σχολείο, παραβατικές συμπεριφορές στην παιδική και εφηβική ηλικία, αντικοινωνική διαταραχή στην ενήλικη ζωή, κατάθλιψη  μπορεί να είναι οι ψυχικές διαταραχές που σχετίζονται με το θυμό που δεν έχει επιλυθεί σωστά.Στόχος λοιπόν είναι ήδη από την προσχολική ηλικία να χτίζονται τα θεμέλια της συναισθηματικής αγωγής και πιο συγκεκριμένα της κατανόησης και διαχείρισης του θυμού.

Ακολουθείστε τα παρακάτω «πυροσβεστικά» βήματα:

Εξηγήστε στα παιδιά σας τι πρέπει να κάνουν και γιατί. Από εσάς θα μάθουν.

Εκφράστε το θυμό σας με λόγια χωρίς να εκτοξεύετε κατηγορίες.

Επικεντρωθείτε στο πως νιώθετε και όχι στο άτομο που έχετε απέναντι σας.

Κάντε μια δραστηριότητα, έτσι ώστε να απασχολήσετε το μυαλό και τα χέρια σας.

Μιλήστε σε κάποιον τρίτο, αλλά μη βιαστείτε να μιλήσετε σε αυτόν που μόλις σας θύμωσε.

Πριν αντιδράσετε πάρτε βαθιές ανάσες.

Η στείρα αντιπαράθεση δεν ωφέλησε ποτέ κανέναν.

Ζητήστε «Συγγνώμη» παραδεχόμενοι τα δικά σας λάθη. Ανοίγετε πρώτοι το δρόμο για μια εποικοδομητική συζήτηση.

Δώστε χώρο και χρόνο στον εαυτό σας για να έχετε καθαρή σκέψη.

Βοηθήστε τα παιδιά σας να κάνουν το ίδιο. Είστε τα πρότυπά τους!

Διερευνήστε τα κίνητρα και τις προθέσεις σας.

Προσπαθήστε να καλλιεργήσετε στην οικογένειά σας θετικό κλίμα, θετικά συναισθήματα, περιορίζοντας τις συγκρούσεις, τους εγωισμούς και τις συγκρίσεις.

Απευθυνθείτε σε ειδικούς για τεχνικές χαλάρωσης (π.χ. νευρομυική) ιδίως όταν προκύπτουν σημαντικές στρεσογόνες αλλαγές (απώλεια/πένθος, διαζύγιο, μετακόμιση, ανεργία).

Προσπαθήστε η καθημερινότητά σας να έχει σταθερότητα, όσο αυτό είναι εφικτό.

«Θυμός είναι το συναίσθημα που κάνει το στόμα και το σώμα σου να δουλεύει πιο γρήγορα από το μυαλό σου» , Evan Esar.

Φωτεινή Κοντού,
Παιδοψυχολόγος Μάγια Μπίλλυ
Msc, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια,
ειδίκευση στη Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία