Αντιλαμβάνομαι το σώμα μου-Δημιουργώ μια εικόνα για το σώμα μου. 

Η δύναμη της δημιουργίας είναι κάτι που ο άνθρωπος έχει εν γένει, η τέχνη ως παράγωγο αυτής της δύναμης μπορεί να αποτελέσει την καταγραφή του εσωτερικού μας κόσμου. 

Θα παρατηρείτε τα παιδιά σας να δοκιμάζουν τη πρώτη δημιουργική τους φύση παίζοντας ως βρέφη με το φαγητό. Αυτό στη συνέχεια εξελίσσεται και με βάση και τα υλικά που έχουν στη διάθεση τους.

Είναι πολύ σύνηθες να αναφερόμαστε σε συγκεκριμένα στάδια ανάπτυξης και ορόσημα στα οποία το παιδί έχει κατακτήσει κάποιες συγκεκριμένες εικαστικές δεξιότητες. Ωστόσο επειδή πολύ συχνά μένουμε σε αυτά και δεν εστιάζουμε στην ουσία, σε αυτό το άρθρο δεν θα αναφέρω κανένα στάδιο και κανένα αναπτυξιακό ορόσημο. Σε αυτό το άρθρο σκοπός είναι να τονίσουμε την αντίληψη του κάθε παιδιού για το σώμα και τον εαυτό του χωρίς να μας απασχολεί αν θα έπρεπε ή όχι να κάνει τις μορφές του με διαφορετικό τρόπο.

Στο Μάγια Μπίλλυ λοιπόν, είχαμε το θέμα «Σώμα» και μέσα από αυτό τα παιδιά κατάφεραν να μας δείξουν πως αισθάνονται το σώμα τους μέσα από τις ζωγραφιές τους. 

Μ., 5 ετών. Το ανθρώπινο σώμα. Έφτιαξα εμένα. Τα κόκκαλα, τη καρδιά, τα πόδια, τα χέρια, τον εγκέφαλο, τη λεκάνη και τα πνευμόνια.

Για τα παιδιά αυτή η διαδικασία ήταν απίστευτα διασκεδαστική. Ο τρόπος που παρατηρούν και αυτά που αισθάνονται πάνω τους μπορούν να αποτυπωθούν στο χαρτί με χρώμα και σχήματα. Όλα τα παιδιά δημιούργησαν μορφές που για εκείνα ήταν ξεκάθαρες, ήταν σχετικές με το θέμα που τους ζητήθηκε και αφορούσαν το δικό τους σώμα και εαυτό. 

Οι περισσότεροι επικεντρώθηκαν στα κόκκαλα, την καρδιά και τον εγκέφαλο αφού είναι αυτά που αισθάνονται περισσότερο ως σημαντικά. Όλα τα παιδιά γνώριζαν ακριβώς το σημείο που βρίσκεται το κάθε ένα σημείο στο σώμα τους και ακόμα και αν στις εικόνες τους έχουν διαφορετική θέση όταν τους ρωτήσαμε απάντησαν με ακρίβεια τη θέση του κάθε σημείου στο σώμα. 

Τα χρώματα που χρησιμοποιήσαν είναι πολύ φωτεινά και έντονα και η γραφή τους κυρίως γραμμική κάτι που σχετίζεται βέβαια με τη προσπάθεια τους να αποτυπώσουν αυτά που έμαθαν σχετικά με το σώμα. 

Ακόμα τα περισσότερα παιδιά στο θέμα «ο εαυτός μου» τοποθέτησαν ρούχα και οι μορφές τους ήταν πιο λιτές, δίνοντας έμφαση στο κεφάλι (μεγαλύτερο μέγεθος) ενώ στο θέμα «σώμα» έδωσαν πολύ μεγάλη προσοχή στο τρόπο που δομείται ο κορμός και τα άκρα. Και στις δυο εικόνες αποτύπωσαν έκφραση στο πρόσωπο και μίλησαν γι αυτά που φοράνε οι φιγούρες που δημιούργησαν. 

Παρατηρώντας τα παιδιά να ζωγραφίζουν τους εαυτούς τους  προσέξαμε την ιδιαίτερη σημασία που έδιναν στο πρόσωπο. Κάποιοι έπιαναν το πρόσωπο τους για να σιγουρευτούν γι αυτό που ζωγράφιζαν ενώ άλλοι κοιτούσαν τους διπλανούς τους ή τους ρωτούσαν τι βλέπουν πάνω τους. Στην προσπάθεια τους να αποτυπώσουν αυτό που «είναι» εξάσκησαν την ικανότητα τους στην αυτοπαρατήρηση και αυτοαντίληψη.

Γ., 5 ετών. Το ανθρώπινο σώμα.  Έφτιαξα την καρδιά μου, τους πνεύμονες, τα πόδια, το κεφάλι, τον εγκέφαλο, τα μάτια και τη μύτη.

Γ., 5 ετών. Ο εαυτός μου. Είναι με το δέρμα, τα μαλλιά, τα πόδια και τα χέρια μου, ένα παντελόνι και είμαι χαρούμενος.

Α., 4 ετών. Το ανθρώπινο σώμα. Έκανα το φόρεμα μου, έκανα την κοιλιά μου, την καρδιά μου, τα μάτια μου, το στόμα μου, τη μύτη μου και μια φατσούλα. Έφτιαξα και τον εαυτό μου και ένα φαγητό, τα μακαρόνια που φάγαμε χθες, τα κόκκαλα και τον εγκέφαλο. 

Α., 4 ετών. Ο εαυτός μου. Το φόρεμα μου και τα μαλλιά μου, το σώμα μου και τα χέρια μου. 

Κ., 4 ετών. Το ανθρώπινο σώμα. Έχω φτιάξει τα κόκκαλα (μαύρες διακεκομμένες γραμμές) και όλα τα χρώματα είναι εκεί που πηγαίνει το αίμα. Ο εγκέφαλος είναι οι κυμματιστές μαύρες γραμμές. Το ροζ είναι οι πνεύμονες και η καρδιά το καφέ χρώμα. 

Όπως λοιπόν μπορείτε να παρατηρήσετε τα παιδιά έχουν το ένα από το άλλο εντελώς διαφορετική αίσθηση του σώματος τους. Μπορεί να δημιουργούν μια μορφή όπως έχουν μάθει να κάνουν αλλά ο τρόπος που την αποτυπώνουν και τα χρώματα που τοποθετούν για εκείνα έχει διαφορετική σημασία. Είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστική η εικόνα του Κ., ο οποίος αν και τεσσάρων ετών αντιλαμβάνεται ότι ναι μεν υπάρχει μια συγκεκριμένη μορφή για να πει κανείς ότι έχει δημιουργήσει έναν άνθρωπο αλλά το σώμα μας είναι γεμάτο αίμα και κόκκαλα και διάφορα όργανα τα οποία τα αισθάνεται παντού μέσα του και έτσι δημιούργησε μια εικόνα στην οποία υπάρχουν παντού όργανα και αίμα. 

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι για κάθε παιδί ο τρόπος που αντιλαμβάνεται το σώμα του είναι διαφορετικός. Διαγνωστικά τη ζωγραφική μόνο επαγγελματίες μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν και πάλι αποτελεί μια ένδειξη και οχι δεδομένη κατάσταση για το τι μπορεί να συμβαίνει ή αν το παιδί αντιμετωπίζει οποιαδήποτε δυσκολία.

Η τέχνη είναι απόλαυση τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ενήλικες και ένας κοινός χώρος όπου μπορείτε με τα παιδιά σας να αποτυπώσετε τα συναισθήματα αλλά και τη πραγματικότητα σας. 

Εσείς; Πως φαντάζεστε τον εαυτό σας και το σώμα σας; Τι χρώμα και τι σχήμα έχει;

Ραμαντάνη Κατερίνα Νάσια

Ψυχολόγος

Εικαστική Ψυχοθεραπεύτρια